Kurs:Meißen im Mittelalter/Bistum Meißen und Bistum Posen/Polnische Annalistik

https://www.polishnews.pl/historia-nowozytna/rocznik-jordana-ok-965-1040-ne

https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=167148

TOMASZJASIŃSKI(POZNAŃ) Początkipolskiejannalistyki NajdawniejszedziejePolskiX-XIw.ginąwpomrocehistorii.Takistanrzeczyjest rezultatemzachowaniasięniezwykleszczupłejbazyźródłowej.Ztegookresunieocalał właściwieżadendokumentpolski,pozaDagomeiudexilistemWładysławaHermana,ani teżżadnapolskakronika,czyteżpolskirocznik.Całąwiedzędotyczącątegookresu czerpiemyzewspółczesnychźródełobcych,głównieniemieckich,orazpóźniejszych kronikirocznikówpolskich.Jestzatemzrozumiałe,dlaczegouczenipolscy,począwszy oddrugiejpołowyXLXw.,nieszczędząstarań,abyokreślićwiarygodnośćpolskich przekazówhistoriograficznychpochodzącychzXII-XVw.,adotyczącychokresu wcześniejszego.Wtymnurciebadańszczególnarolaprzypadłastudiomnadannalistyką polską.BadaniatezapoczątkowałwybitnyuczonyniemieckiGeorgWaitzwswoim

TOMASZJASIŃSKI (POZNAŃ) Die Anfänge der polnischen Annalen Die älteste Geschichte Polens im 10. und 11. Jahrhundert liegt im Dunkel der Geschichte. Das ist der Stand der Dinge das Ergebnis des Verhaltens einer äußerst spärlichen Quellenbasis. Es ist aus dieser Zeit nicht erhalten geblieben praktisch kein polnisches Dokument, abgesehen von Władysław Hermanns Dagomeiudexilist, noch Auch keine polnische Chronik oder polnisches Jahrbuch. Alles Wissen über diesen Zeitraum Wir stützen uns auf zeitgenössische ausländische Quellen, hauptsächlich deutsche und spätere Chroniken polnischer Annalen Es ist daher verständlich, warum polnische Gelehrte damit begannen In der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts scheuen wir keine Mühen, um die Glaubwürdigkeit der polnischen Sprache zu ermitteln historiographische Aufzeichnungen aus dem 12. bis 15. Jahrhundert, die sich auf diesen Zeitraum beziehen Früher wurde in dieser Forschungsrichtung den annalistischen Studien besondere Bedeutung beigemessen Polnisch Die Forschung wurde von dem herausragenden deutschen Wissenschaftler Georg Waitz initiiert

BadaniatezapoczątkowałwybitnyuczonyniemieckiGeorgWaitzwswoim studiumozaginionychrocznikachmogunckich l.Kolejniuczeni,zainspirowanipomy- słamiG.Waitza,staralisięprzedewszystkimzbadaćgenezępolskiegorocznikarstwa orazfiliacjęposzczególnychroczników,azwłaszczaokreślićichstosunekdonajważ- niejszegopolskiegoźródłaannalistycznego -Rocznikakapitułykrakowskiej. Wniniejszymartykulechciałbymnawiązaćdotychbadań.Jakogłównycelstawiam sobiezbadaniegenezypolskiejannalistyki,atakżeokreśleniejejstosunkuzarównodo historiograiiiczeskiej,jakidotzw.rocznikaobcego. Przeglądbadań ZdaniemG.WaitzazapiskiobcewRocznikukapitułykrakowskiejopierałysięna kompilacjiekscerptowej,powstałejwMoguncjipodkoniecXw.zroczników:hersfel- dzkiego,augijskiegoikorbejskiego.Tazaginionakompilacja,rozpoczynającasięod 1G.Waitz,VerloreneMainzerAnnalen ,Nachrichtenvonderk6niglichenGesellschaftderWissenschaften undderGeorg-AugustsUniversiHit,1873,s.383-391.

Die Thesenforschung wurde vom bedeutenden deutschen Wissenschaftler Georg Waitz initiiert Studium der verschollenen Mainzer Annalen l.Neue Studenten, inspiriert von Ideen- von G.Waitz versuchten sie vor allem, die Ursprünge des polnischen Jahrgangs zu erforschen und die Zugehörigkeit einzelner Jahrgänge und insbesondere deren Verhältnis zu den wichtigsten zu bestimmen andere polnische annalistische Quelle

-RocznikkatułyKrakowskiej.

In diesem Artikel möchte ich auf diese Forschung verweisen. Mein Hauptziel ist: die Ursprünge der polnischen Annalistik zu erforschen und ihre Beziehung zu beiden zu bestimmen Tschechische Geschichtsschreibung, etwa der sogenannte Auslandsjahrgang. Forschungsbericht Laut G. Waita basierten die Obcew-Notizen im Jahrbuch des Krakauer Kapitels auf explorative Zusammenstellung, entstanden Ende des 19. Jahrhunderts in Mainz: hersfel- Englisch, Augustanisch und Corbeianisch. Diese verlorene Zusammenstellung beginnt mit 1G.Waitz,VerloreneMainzerAnnalen ,Nachrichtenvonderk6niglichenGesellschaftderWissenschaften undderGeorg-AugustsUniversiHit,1873,S.383-391.

Tazaginionakompilacja,rozpoczynającasięod 730r.,miaławedługG.Waitzadotrzećkrótkopo1012r.doPragi,gdziezapoczątko- wałarocznikarstwoczeskie.WPradze,jakuważaG.Waitz,dodanodokompilacji mogunckiejkilkazapisek,dotyczącychgłównieśw.Wojciecha.Wtejpostacikompilacja mogunckamiałaprzedostaćsiędoKrakowa.ZdaniemStanisławaSmolki,ucznia G.Waitza,kompilacjamoguncka,wzbogaconazapiskamiczeskimi,miaławdrugiej połowieXIw.wKrakowiezostaćuzupełnionawcześniejszymiwiadomościamioMiesz- ku,Dobrawie,BolesławieChrobrym,anastępniebyćkontynuowanaażdomomentu, gdywzwiązkuzkanonizacjąśw.Stanisławazdecydowanosięzałożyćnowyrocznik, czylizachowanydodzisiajRocznikkapitułykrakowskiej.Następnierocznikdawnywy- szedłzużyciaizaginął

Diese verlorene Zusammenstellung begann im Jahr 730 und sollte laut G. Waitz kurz nach 1012 Prag erreichen, wo sie begann Tschechische Vintage-Herstellung, laut G. Waitz, zur Zusammenstellung hinzugefügt in Mainz einige Anmerkungen zu den Hauptfiguren des Heiligen Adalbert. In dieser Form eine Zusammenstellung Laut Stanisław Smolka, einem Studenten, versuchte Mughunca, nach Krakau zu gelangen Die Mainzer Zusammenstellung von G. Waitz, angereichert mit tschechischen Noten, hatte Mitte des 11. Jahrhunderts in Krakau durch frühere Informationen über Miesz- ergänzt werden. in Richtung, Gut, Bolesław Chrobry, und dann weiter bis zu dem Moment, als aufgrund der Heiligsprechung des Heiligen Stanislaus die Einführung eines neuen Jahrbuchs beschlossen wurde, das heißt, das bis heute erhaltene Jahrbuch des Krakauer Kapitels. Dann das Jahrbuch der alten Zeit – es war abgenutzt und verschwunden.

Momentemprzełomowymwbadaniachnadrocznikamipolskimibyła,niestetynie dokończona,rozprawaTadeuszaWojciechowskiego,któraukazałasięw1880r. 3Autor odrzuciłwszystkieustaleniaG.WaitzaiS.Smolki.PrzedewszystkimT.Wojciechowski uznał,iżdawnyrocznikkapitulnyniezaginął,leczzachowałsięwdwóchkopiach. Pierwszato"kopiabrakliwa"wRocznikuwielkopolskim,drugatotransumptwdzisiejszym Rocznikukapitułykrakowskiej.T.Wojciechowskidowodził,iżrocznikarstwopolskie zapoczątkowałrocznikzKorbei,spisanynatablicypaschalnej.Miałonobejmowaćlata 730-970iprzybyćdoPolskiwlatach970-973wrazzpierwszymimisjonarzami,pocho- dzącymiwłaśniezklasztoruzKorbei.Gdyrocznikten,T.Wojciechowskinazywago Rocznikiemjrankońskim,przybyłdoPolski,to"wPolscebyłojeszczezawczasna rocznikarstwo;boprawiedosamegokońcaXgowiekunieprzybyłodoRocznikanic nowego[on]dopierosolennauroczystośćpodniesieniaciałaśw.Wojciecha,wr.1000, dałapowóddozaciągnięciakilkunowychzapisekdorocznika.

Leider war es ein Durchbruch in der Erforschung polnischer Annalen die abgeschlossene Dissertation von Tadeusz Wojciechowski, die 1880 veröffentlicht wurde. 3Autor lehnte alle Erkenntnisse von G. Waitza und S. Smolka ab, allen voran T. Wojciechowski Er stellte fest, dass das alte Jahrbuch des Kapitels nicht verloren gegangen war, sondern in zwei Exemplaren erhalten geblieben war. Das erste ist die „fehlende Kopie“ in Rocznik Wielkopolski, das zweite ist das Transumpt in der heutigen Das Jahrbuch des Krakauer Kapitels bewies, dass die Jahrbücher polnisch waren begann das Jahr von Corbei, geschrieben auf der Ostertafel. Es sollte die Jahre umfassen 730-970 und kam in den Jahren 970-973 zusammen mit den ersten Missionaren nach Polen, stammt aus dem Kloster Korbei. Als er im Januar nach Polen kam, war es in Polen noch zu früh Vintageismus; denn fast bis zum Ende des 10. Jahrhunderts kam nichts zum Annual die neue feierliche Zeremonie der Auferweckung des Leichnams des Heiligen Wojciech, Jahr 1000, führte zu mehreren neuen Einträgen im Jahrbuch.

Iprzypuszczam,że wtedydopierozaciągniętoobiezapiskioprzybyciuDobrówkiiochrzcieMieszka,pod rokiem965i966,piszącwstecz[on]Domysłtenopieramnatern,żemiędzyrokiem966 a1002niemażadnychpośrednichzapisek,oprócztych,któreodnosząsiędośw.Woj- ciecha,aktóreoczywiściespisanozajednymrazemwroku1000"4.WedługT.Woj- ciechowskiegotosamGaudentylubktośzjegokręgujestautoremzapiskiośw. Wojciechu:,,[...]bowłaśnieon[tj.Gaudenty]mógłnajlepiejpamiętaćdatęwspólnej profesyizakonnejidatyskonuobojgarodziców,odktórychjużwtedyminęło było19lat"s.Roczniktenmiałbyćkontynuowanyażdo1091r.natablicypaschalnej kapelanównadwornych 6.Później,około1100r.,zostałonwedługT.Wojciechowskiego połączonyz"najdawniejszymizapiskamikrakowskimi",obejmującymilata1026-1082, dająctymsamympoczątekdawnemurocznikowikapitulnemu,którykontynuowanodo połowyXIIIw.W1266r.przezprzepisaniedawnegorocznikakapitulnegoiuzu- 2S.Smolka,PolnischeAnnalenbisumAnfangedesńerAehntenJahrhunderts,Lemberg1873,s.52irm.

3T.Wojciechowski,OrocznikachpolskichX-XVmeKU,PamiętnikAkademiiUmiejętnościwKrakowie, Wydziały:filologicznyiHistoryczno-filozoficzny,4,Kraków1880,s.144-233.

4Tamże,s.219.

5Tamże,s.189.

6Tamże,s.219-220.

Das nehme ich an Erst dann wurden die Aufzeichnungen über Dobrovkas Ankunft und Mieszkos Taufe verbreitet Jahre 965 und 966, zurückschreiben[on]Meine Vermutung liegt zwischen den Jahren 966 a1002 Es gibt keine Zwischenaufzeichnungen außer denen, die sich auf das Leben des Heiligen beziehen. ciecha, das natürlich einmal im Jahr 1000 geschrieben wurde“4. Laut T. Woj- Ciechowski, Gaudenty selbst oder jemand aus seinem Umfeld ist der Autor der Kirchennotizen. Wojciech:,,[...]weil er [d. h. Gaudenty] sich am besten an das Datum ihres Joints erinnern konnte Beruf und religiöses Datum beider Eltern, die zu diesem Zeitpunkt bereits verstorben waren es waren 19 Jahre. Dieses Jahr sollte bis 1091 auf der Ostertafel fortgesetzt werden Gerichtsseelsorger 6. Später, um 1100, laut T. Wojciechowski verbunden mit den „ältesten Krakauer Aufzeichnungen“ aus den Jahren 1026-1082, So entstand das alte Kapiteljahr, das bis fortgesetzt wurde Mitte des 13. Jahrhunderts, im Jahr 1266, durch Neufassung des alten Kapiteljahrbuchs von Izu- 2S.Smolka,PolnischeAnnalenbisumAnfangedesñerÄhntenJahrhunderte,Lemberg1873,S.52irm.

3T.Wojciechowski,Oroczniki polskichX-XVmeKU,Tagebuch der Akademie der Künste in Krakau, Fakultäten: Philologie und Geschichte und Philosophie, 4, Krakau 1880, S. 144–233.

4Ebenda, S.219.

5Ebenda, S.189.

6Ebenda, S. 219–220.

Później,około1100r.,zostałonwedługT.Wojciechowskiego połączonyz"najdawniejszymizapiskamikrakowskimi",obejmującymilata1026-1082, dająctymsamympoczątekdawnemurocznikowikapitulnemu,którykontynuowanodo połowyXIIIw.W1266r.przezprzepisaniedawnegorocznikakapitulnegoiuzu-pełnieniegowypisamizinnychźródełpowstałobecnyRocznikkapitułykrakowskiej. ZwiązekpolskiejiczeskiejannalistykiwyjaśniałT.Wojciechowskizupełnieodmiennie niżG.Waitz.Toniezapiskiczeskieprzedostałysiędorocznikówpolskich,lecz odwrotnie,zapiskipolskiedorocznikówczeskich.Przyczynićsięmiałdotegonajazd księciaczeskiegoBrzetysławanaPolskęw1038r."Otóż,niemożnawątpić -pisał T.Wojciechowski -żemiędzyskarbamiktóreBrzetysławibiskupSeweruwieźlizPol- ski,byłyiksiążkikościelne;wjednejznichmogłybyćzapiskianalistyczne;ażegłówna częśćskarbówspoczęłaprzykatedrzeprazkiej,więcłatwozrozumieć,jakimsposobem zapiskite,pierwotniepolskie,pojawiłysięnastępniewkroniceKoźmy,dziekana kapitułyprazkiej,iwinnychrocznikachczeskich"7

Später, um 1100, laut T. Wojciechowski verbunden mit den „ältesten Krakauer Aufzeichnungen“ aus den Jahren 1026-1082, So entstand das alte Kapiteljahr, das bis fortgesetzt wurde Mitte des 13. Jahrhunderts entstand das aktuelle Jahrbuch des Krakauer Kapitels, indem das alte Jahrbuch des Iuzu-Kapitels umgeschrieben und durch Einträge aus anderen Quellen ergänzt wurde. T. Wojciechowski erklärte die Verbindung polnischer und tschechischer Annalen auf ganz andere Weise als G. Waitz. Nicht die tschechischen Notizen haben es in die polnischen Annalen geschafft, aber im Gegenteil, polnische Aufzeichnungen und tschechische Annalen trugen dazu bei Der tschechische Fürst Brzetysław kam 1038 nach Polen.“ Nun, daran kann man nicht zweifeln -er schrieb T. Wojciechowski -dass unter den Schätzen, die Brzetysław und Bischof SeveruwieźlizPol- Ski, es gab Kirchenbücher; in einem von ihnen könnten sich die wichtigsten analytischen Notizen befinden Einige der Schätze wurden in der Prager Kathedrale vergraben, daher ist es leicht zu verstehen, wie Diese ursprünglich polnischen Notizen erschienen als nächstes in den Chroniken des Dekans Koźma des Prager Kapitels und in anderen tschechischen Jahrgängen"7

Całapóźniejszadyskusjanadgeneząrocznikówpolskichiczeskichrozwijałasię podogromnymwpływemustaleńT.Wojciechowskiego.Jeszczecenniejszeodrezul- tatówjegopracyokazałysięstworzoneprzezniegometodybadańiprzedstawiony kwestionariuszpytań,któryniestraciłnaaktualnościdodziś.WojciechKętrzyński pierwszypróbowałnanowoodpowiedziećnapytaniapostawioneprzezT.Wojcie- chowskiego 8.Odrzuciłonprzedewszystkimpogląd,jakobyinne,mniejszeroczniki polskiewywodziłysięzdawnegolubobecnegoRocznikakapitulnegokrakowskiego.Według tegobadaczamiałobyćodwrotnie:toautorRocznikakapitulnegokrakowskiegoczerpał zowychpomniejszychroczników,główniezaśz:wielkopolskiego,świętokrzyskiego, krótkiegoiinnych.WkwestiirocznikaobcegoW.Kętrzyńskiutrzymywał,iżniema potrzebyodwoływaćsiędorocznikówkorbejskich,abywy jaśnićgenezęobcychzapisek wpolskichrocznikach.Uczonytenprzypuszczał,iżdoPolskidotarłyoddzielniedwa roczniki:hersfeldzkiiaugijski.PrzywieźćjemiałdoPolskiwroku1000Gaudenty,który teżdopisałdoniego -zgodniezT.Wojciechowskim -najstarszezapiskiośw.Wojcie- chuorazochrzcieMieszkaiprzybyciuDobrawy.Tenrocznik,któryW.Kętrzyński nazywaRocznikiemGaudentego ,miałnastępniezostaćzrabowanyprzezCzechów.

Es entwickelte sich die gesamte anschließende Diskussion über die Ursprünge der polnischen und tschechischen Annalen Unter dem enormen Einfluss der Erkenntnisse von T. Wojciechowski war das Ergebnis noch wertvoller Als Väter seiner Arbeit erwiesen sich die von ihm geschaffenen und vorgestellten Forschungsmethoden ein Fragebogen, der bis heute nicht an Aktualität verloren hat Der erste versuchte, die von T. Wojcie gestellten Fragen zu beantworten. Chowki 8. Zunächst lehnte er die Idee ab, dass es andere, kleinere Jahrgänge gäbe Die polnischen stammen aus dem früheren oder aktuellen Jahrbuch des Krakauer Kapitels Forscher würden denken, es sei umgekehrt: Der Autor von Rocznikakapitulny krakowskii profitierte davon aus kleineren Jahrgängen, hauptsächlich aus: Großpolen, Heiligkreuz, kurz und andere. In Bezug auf das ausländische Jahrbuch behauptete W. Kętrzyński, dass es keine gab Dazu ist es notwendig, sich auf die Corbean-Annalen zu beziehen Erklären Sie die Ursprünge des Alien-Datensatzes in polnischen Annalen ging dieser Gelehrte davon aus, dass sich zwei trennen Jahrgänge: Hersfeld und Augusian. Bringen Sie es in 1000 Gaudents nach Polen er schrieb ihm auch -laut T.Wojciechowski -die ältesten Notizen von St. Wojciech- ChuorazobaptismLives und die Ankunft des Guten In diesem Jahr, das W. Kętrzyński namens Gaudent Yearbook , sollte dann von den Tschechen ausgeraubt werden.

Kolejnybadacz,MaxPerlbach,zupełnieodmiennieprzedstawiłpoczątkipolskiego rocznikarstwa 9.Rocznikobcytokompilacjamldajsko-augijsko-dijońska,którapowstała ostateczniewklasztorzeŚw.Benigna,doktóregoRychezaoddałaswojegosynaKazi- mierzaOdnowicielaaddiscendum.RoczniktenmiałprzybyćdoPolskiwrazzKazi- mierzemOdnowicielemipóźniejszymarcybiskupemkrakowskimAronem.Najego podstawieorazrocznikapraskiego,zawierającegoobokzapisekośw.Wojciechuteż zapiskikorbejskie,powstałwKrakowiewpołowieXIw.dawnyrocznikkapitulny. AutoremtegorocznikamiałbyćprezbiterSula,od1061r.biskupkrakowski.Wyciągami lubodpisamitegorocznikabyła,zdaniemM.Perlbacha,większośćpolskichroczników: świętokrzyski,poznański,krótki,lubiński,kamienieckiiwreszcieRocznikkapitułykrakow-

7Tamże,189.

8W.Kętrzyński,Orocznikachpolskich,RozprawyAUWHF34(1897),s.167inn.

9M.Perlbach,nieAnfingederpolnischenAnnaltstik,NeuesArchivderGesellschaftfUralteredeutsche Geschichtskunde24(1899),s.270inn.

Ein anderer Forscher, Max Perlbach, stellte die Anfänge des Polnischen ganz anders dar Vintage-Schrift 9. Antique Obcyto ist eine Zusammenstellung des erstellten Moldian-Augian-Dijonan schließlich im Kloster des Heiligen Benign, dem Richeza ihren Sohn Kazi übergab. Maß des Restoreraddisscendums Dieses Jahrbuch sollte zusammen mit Kazi in Polen eintreffen. Maß des Restaurators und späteren Marty, Bischof von Krakau, Aaron Naj basierend auf und dem Praga-Jahrbuch, das einen Eintrag von Saint Wojciechuteż enthält Korbeian-Notizen, Mitte des 11. Jahrhunderts in Krakau erstellt, ein ehemaliges Kapiteljahrbuch. Der Autor dieses Jahrbuchs wäre Priester Sula, Bischof von Krakau ab 1061. Auszüge oder Exemplare dieses Jahrbuchs, laut M. Perlbach waren die meisten polnischen Jahrbücher: Świętokrzyskie, Poznań, Krótki, Lubiński, Kamieniec und schließlich das Jahrbuch des Krakauer Kapitels -

7Ebenda,189.

8W.Kętrzyński,Orocznichpolskie,RozprawyAUWHF34(1897), S.167 inkl.

9M.Perlbach,nieAnfingederpolnischenAnnalstik,NeuesArchivderGesellschaftfüralteredeutsche Geschichtskunde24(1899), S.270 Inn.

AutoremtegorocznikamiałbyćprezbiterSula,od1061r.biskupkrakowski.Wyciągami lubodpisamitegorocznikabyła,zdaniemM.Perlbacha,większośćpolskichroczników: świętokrzyski,poznański,krótki,lubiński,kamienieckiiwreszcieRocznikkapitułykrakow skiej.PoglądyM.PerlbachastałysiępodstawąrozważańPierre'aDavida10 .Wyprowadził onrocznikobcy,obejmującyjegozdaniemlata730-1030,zbenedyktyńskichośrodków kolońsko-Ieodyjskich.TennajstarszyrocznikmiałprzybyćrazemzAronem,najprawdo- podobniejw1044r.WKrakowiedotegorocznikazaczętonabieżącodopisywaćzapiski (pierwszaznichtonarodzinyMieszkaw1045r.,odnotowanezdatądziennąifazą księżyca),atakżeuzupełnionozpamięciwcześniejszepolskiezapiski.Natomiastzapiski czesko-korbejskiemiałybyć,zdaniemP.Dawida,przeniesionedoPolskidopiero uschyłkuXIw.

Der Autor dieses Jahrbuchs wäre Priester Sula, Bischof von Krakau ab 1061. Auszüge oder Exemplare dieses Jahrbuchs, laut M. Perlbach waren die meisten polnischen Jahrbücher: Świętokrzyskie, Poznań, Krótki, Lubiński, Kamieniec und schließlich das Jahrbuch des Krakauer Kapitels. Die Ansichten von M. Perlbach wurden zur Grundlage für Pierre Davids Überlegungen10 .Er brachte heraus Es handelt sich um ein ausländisches Jahr, das seiner Meinung nach die Jahre 730–1030 abdeckt, ausgehend von benediktinischen Zentren Dieses älteste Zeitalter sollte höchstwahrscheinlich zusammen mit Aron eintreffen In ähnlicher Weise begann man im Jahr 1044 in Krakau damit, die Notizen zu diesem Jahr hinzuzufügen (Die erste dieser Familie lebte im Jahr 1045, urkundlich erwähnt an diesem Datum und in dieser Phase Mond) und aus dem Gedächtnis frühere polnische Notizen ergänzt. Czech-Korbey würde laut Herrn Dawid nur nach Polen transferiert 11. Jahrhundert

W1934r.StanisławZajączkowskiwobszernejrecenzjipoddałkrytyceustalenia P.Davida.Uznałon,żezapiskioprzybyciuDobrawy,chrzcieMieszka,ustanowieniu biskupaJordana,urodzeniuBolesławaChrobregoibyćmożeośmiercijegomatki zostałyumieszczonewdrugiejpołowieXw.,"najprawdopodobniejwspółcześnie zodnośnymiwydarzeniami,wjakichśksięgachliturgicznychczyteżnatablicach paschalnychistniejącychwdiecezjipoznańskiej"ll.Podobniemiałobyć zzapiskami dotyczącymiśw.Wojciechaorazmęczeńskiejśmiercipięciueremitóww1003r.iBruno- nazKwerfurtuw1009r.AutorstwotychzapisekprzypisałS.ZajączkowskiGauden- temu,bratuśw.Wojciecha:"RocznikGaudentego,pisanywGnieźnienatablicach paschalnychczywjakiejśksiędzeliturgicznej,przeszedłwrazzniemidoCzech w1038r.,gdziezostałwyzyskanyprzeztamtejszyRocznikKapitułypraskiej,który następnie[on]zasiliłwostatniejćwierciXIw.najstarszyrocznikpolskiprowadzony wKrakowie"12.

Im Jahr 1934 kritisierte Stanisław Zajączkowski die Ergebnisse in einer ausführlichen Rezension Herr David fand die Aufzeichnungen über Goodwills Ankunft, Taufe und Gründung Bischof Jordan, die Geburt von Bolesław dem Tapferen und vielleicht der Tod seiner Mutter wurden in der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts platziert, höchstwahrscheinlich zeitgenössisch mit relevanten Ereignissen, in einigen liturgischen Büchern oder auf Tafeln Osterfeierlichkeiten, die es in der Diözese Posen gibt. Es wäre ähnlich mit Notizen über den Heiligen Adalbert und das Martyrium von fünf Eremiten im Jahr 1003 und Bruno- aus Kwerft im Jahr 1009. Die Urheberschaft dieser Notizen wurde S. ZajączkowskiGauden- zugeschrieben. vor, Bruder des Heiligen Wojciech: „Gaudents Jahrbuch, geschrieben in Gniezno auf Tafeln Ostern oder in einem liturgischen Buch, mit dem es an die Tschechische Republik weitergegeben wurde im Jahr 1038, wo es vom örtlichen Jahrbuch des Prager Kapitels verwendet wurde, das dann wurde [er] im letzten Viertel des 11. Jahrhunderts zum ältesten polnischen Jahrbuch inKrakau"12.

PoglądS.Zajączkowskiegooistnieniunajstarszegorocznikapoznańskiegoiroczni- kaGaudentegozaakceptowałaZofiaKozłowska-Budkowa.Jejzdaniemtedwaroczniki mogłyzostaćprzepisaneokoło1037r.przezprezbiteraSulę,kolegęKazimierzaze szkołyklasztornej,natablicępaschalną,którąprzywiozław1013r.doPolskiRycheza, żonaMieszkaI113 .Od1045r.natablicytejrozpoczętoregularnieodnotowywaćwyda- rzeniadotyczącepanującegoijegorodziny,aod1061r.takżewiadomościdotyczące biskupstwakrakowskiego.PrzywiezionaprzezRychezętablicazawierała,zdaniem Z.Kozłowskiej-Budkowej,takżerocznikobcy,powstałynadRenem,któregoodga- łęzieniezawędrowałopóźniejdoDijon.

S. Zajączkowskis Meinung über die Existenz des ältesten Posener Jahrbuchs KaGaudentego wurde von ZofiaKozłowska-Budkowa akzeptiert. Ihrer Meinung nach die tewaroczniki sie könnten um 1037 von Priester Sula, einem Freund von Casimir, transkribiert worden sein Klosterschule, die Ostertafel, die Richeza 1013 nach Polen brachte, FrauMieszkaI113 .Ab 1045 begann diese Tafel mit der regelmäßigen Aufzeichnung der Ausgaben Angaben zum Herrscher und seiner Familie, ab 1061 auch Angaben zu Die von Rychezeta mitgebrachte Gedenktafel enthielt laut Am Rhein entstanden Z.Kozłowska-Budkowa, ebenfalls ein ausländisches Jahrbuch, das Die Wanderschaft zog später nach Dijon.

GerardLabudaprzyjął,iżdoPolskiprzybyłydwaobceroczniki.Najpierw"kompi- lacjahersfeldzko-korbejska,wzbogaconakatalogiemarcybiskupówmogunckich,zapew- nespisanawFuldzieistądprzekazanakoło970r.doPolski -najpewniejdrogąprzez Czechy -zapewnerazemzksięgamiiparamentamikościelnymibiskupaJordana;rocz- niktenbyłnatychmiastwPolscekontynuowany(965,966,967,968,974,977,984,990, 992)idlategoowielesłuszniejbyłobygonazwaćrocznikiemJordana;roczniktenzko-

10P.David,Recberchessurl'annalistiquepolonaiseduXl'auXWsi'ecle,RevuedesQuestionsHistoriques

116(1932),s.5-58.

11S.Zajączkowski,KwartalnikHistoryczny48(1934),s.89.

12Tamże,s.90-91

13Z.Budkowa,Początkipolskiegorocznikarstwa,StudiaŻródłoznawcze2(1958),s.90.

Gerard Labuda ging davon aus, dass zwei ausländische Jahrgänge in Polen ankamen. Erstens der die Hersfeld-Corbeianische Laktation, angereichert mit den Katalogen der Mainzer Marcybischöfe, gewährleistet in der Fulda verfasst und um 970 nach Polen überliefert -höchstwahrscheinlich auf der Straße Die Tschechische Republik -wahrscheinlich zusammen mit den Kirchenbüchern und Parametern von Bischof Jordan;Jahr- niemand wurde sofort in Polen weitergeführt (965.966.967.968.974.977.984.990, 992) und daher wäre es angemessener, es Jordans Jahrbuch zu nennen;

10P.David,Recberchessurl'annalistiquepolonaiseduXl'auXWsi'ecle,RevuedesQuestionsHistoriques

116(1932), S. 5-58.

11 S. Zajączkowski, KwartalnikHistoriczny 48 (1934), S. 89.

12Ebenda, S. 90-91

13 Z.Budkowa, Die Anfänge der polnischen Jahrbücher, StudiaŻródłoznaczne 2 (1958), S. 90.

leiznalazłsięwrękuarcybiskupaGaudentego,którykoło1000r.wzbogaciłgozapis- kamirodzinnymiośw.Wojciechuiinnychczłonkachswejrodziny"14.

[und daher wäre es angemessener, es das Jahr des Jordan zu nennen;] dieses Jahr gelangte wiederum in die Hände von Erzbischof Gaudente, der es um das Jahr 1000 bereicherte – Heimatstadt von St. Wojciech und anderen Mitgliedern seiner Familie“14.

W1013r. -zdaniemG.Labudy -zjawiłasięwrazzRycheządrugakompilacja,mianowicieaugijsko- -kolońska.Cechąszczególnątejkompilacji,przypuszczaG.Labuda,sązapiskiz931r. ośmiercibiskupamediolańskiegoiz947r.oznalezieniuciałaśw.Szczepana."Wpew- nymbliżejnieokreślonymmomencie -piszeG.Labuda -pisarzrocznikaRychezy sięgnąłdoznajdującegosięwdyspozycjiarcybiskupaGaudentegolubjegonastępcy rocznikahersfeldzko-korbejskiego"13.RocznikRychezymiałbyćnastępniewywieziony przezniąw1032r.,abynastępniepowrócićw1038r.lub1039r.wrazzjejsynem Kazimierzem.NatomiastrocznikGaudentegozostałzrabowanyprzezBrzetysława i"zapewnedostałsiędoklasztoruwBrzewnowie,dającpodstawętamtejszemuroczni- kowiczeskiemu".Tylkotakahipotezatłumaczy,zdaniemG.Labudyfakt,iżwroczni- kachczeskichpojawiłysięwyłączniezapiskifuldajskie,braknatomiastaugijskich. G.Labudauznał,iżobecnyRocznikkapitułykrakowskiej)est)edjsńe.ekscerptemrocznika dawnego,zawierającymokoło60%pierwotnychzapisek.Pozostałezapiski(40%) zachowałysięwinnychrocznikach,które,jaknp.RocznikświętokrzYskiiRocznikkrótki, tudzieżRocznikwielkopolski,stanowiąwypisyzdawnegoRocznikakapitułykrakowskiej.

W1013 - laut G. Labuda -zusammen mit Richeza erschien eine zweite Compilation, nämlich Augia- -Kolońska. Die Besonderheit dieser Zusammenstellung, vermutet G. Labuda, sind die Notizen aus dem Jahr 931. Der Tod des Bischofs von Mailand im Jahr 947 kündigte die Entdeckung des Leichnams des Heiligen Stephan an. zu einem unbestimmten Datum - schreibt G.Labuda -Autor des jährlichen Rychezy wandte sich an Erzbischof Gaudent oder seinen ihm zur Verfügung stehenden Nachfolger „Hersfeld-Korbeski-Jahrgang“ 13. Der Richesis-Jahrgang würde dann exportiert von ihr im Jahr 1032, um dann 1038 oder 1039 mit ihrem Sohn zurückzukehren Kazimierz hingegen wurde Gaudentegos Stoßzahn von Brzetysław geraubt und „wahrscheinlich gelangte er in das Kloster in Brzewnów, wodurch dieses bezaubernde Werk entstand …“ kowiczeski.Nur diese Hypothese wird laut G.Labudy die Tatsache erklären, dass In den tschechischen Kakhs tauchten nur Fuldaer Aufzeichnungen auf, jedoch keine augusteischen Städte. G. Labudau erkannte, dass das aktuelle Jahrbuch des Krakauer Kapitels der Auszug aus dem Jahrbuch ist Erstere, enthält etwa 60 % der Originalnoten (40 %). sind in anderen Jahrgängen erhalten geblieben, die, wie Rocznik świętookrzYski und Rocznik krótki, und das Jahrbuch von Großpolen sind Auszüge aus dem alten Jahrbuch des Krakauer Kapitels.

W1978r.natematzwiązkówrocznikówczeskichipolskichwypowiedziałsię uczonyczeskiDuśanTfeśtik16 .Zauważyłon,żewielokrotniedochodziłomiędzyroczni- kamipolskimiiczeskimidowymianyzapisek.Dlanaszychrozważańniezwykleistotne jesttwierdzenieD.Treśtika,iżzapiskidotycząceśw.Wojciechawcaleniemusiały powstaćwGnieźnie,leczwklasztorzebenedyktynówwBrzewnowiekołoPragi, założonymprzezśw.Wojciecha.Rocznikiczeskieokoło1050r.miały,zdaniem D.Treśtika,przekazaćteiinnezapiskipolskimrocznikom.

Im Jahr 1978 sprach er über die Vereinigung tschechischer und polnischer Jahrbücher Tschechischer GelehrterDuśanTfeśtik16 .Er bemerkte, dass es oft zwischenjährliche- Polen und Tschechen tauschen Noten aus. Für unsere Überlegungen äußerst wichtig D.Treśtik behauptet, dass die Notizen bezüglich St. Wojciech nicht hätten passieren müssen in Gniezno, sondern im Benediktinerkloster in Brzewnowie bei Prag errichtet werden, Gegründet vom Heiligen Adalbert Die tschechischen Jahre um 1050 hatten laut D. Treśtika, geben Sie diese und andere Notizen an polnische Jahrgänge weiter.

UstaleniaD.TreśtikabyłyniewątpliwieinspiracjądlaTadeuszaWa- silewskiego17 .Uczonytenprzyjął,iżzapiskidotycząceśw.Wojciechapowstały wBrzewnowieiwrazzinnymizapiskamiczeskimidotarływrazzksięznąjudytądo Polski.WedługT.WasilewskiegozapiskitezostałydołączonedoRocznika dworskiego.Miałonbyćprowadzonyprzezbiskupówpoznańskich,którzypełnili funkcjebiskupówdworu.Historyktenwypowiedziałsięponadtozakompilacyjnym charakteremRocznikakapitulnegokrakowskiego.PoglądyT.Wasilewskiegonie spotkałysięjednakzakceptacjąpóźniejszychbadaczy.

Die Erkenntnisse von D. Treśtik waren zweifellos eine Inspiration für Tadeusz Wa- silewskiego17 Dieser Gelehrte ging davon aus, dass die Aufzeichnungen über St. Wojciech geschrieben wurden in Brzewnów und zusammen mit anderen tschechischen Aufzeichnungen kamen sie zusammen mit Herzogin Judith hierher Polnisch. Laut T. Wasilewski waren diese Notizen dem Jahrbuch beigefügt Das Gericht sollte von den Bischöfen von Posen geleitet werden Funktionen der Hofbischöfe äußerte sich hierzu über die Zusammenstellung hinaus Die Ansichten von T. Wasilewski entsprechen nicht der Natur des Krakow Chapter Yearbook Sie wurden jedoch von späteren Forschern akzeptiert.

14G.Labuda,Głównelinierozwojurocznikarstwapolskiego wwiekachśrednich,KwartalnikHistoryczny 78(1971),nr4,s.816-817.

15G.Labuda,Głównelinie,s.817.

16D.Tfeśtik,AnfiingederbohmischenGeschichtsschreibung,StudiaZródłoznawcze23(1978),s.1inn.

17T.Wasilewski,Dwautraconedawneroczniki:RocznikbiskupówdworupolskiegoiRoczniktyniecki(starszY), RocznikiHistoryczne54(1988),s.1inn.

14G. Labuda, Hauptentwicklungslinien der polnischen Charmeindustrie im Mittelalter, KwartalnikHistoriczny 78(1971), Nr. 4, S. 816-817.

15G.Labuda,Głównelinie, S.817.

16D.Tfeśtik,AnfiingederbohmischenGeschichtsschreibung,StudiaZródłoznaczne23(1978),pp.1inn.

17T.Wasilewski,Zwei verlorene alte Jahrbücher:Rocznikbiskupów Dwórupolskiego und Roczniktyniec (älter), RocznikiHistoryczne 54 (1988), S. 1.

Np.JarosławWenta całkowiciejeodrzucił,stwierdzającm.in."iżjakdotejporynieudałosięnikomu wyjśćwsposóbudanypozaustaleniaZ.Kozłowskiej-BudkowejiGerardaLabudy"18.J.Wentaprzyjąłzamożliwe,iżzapiskikorbejsko-hersfeldzkiedotarłydo PolskirazemzkapelanamiDobrawy.Ponadtohistoryktensprzeciwiłsiępoglądowi oistnieniurocznikaRychezy,atakżeodrzuciłtezęD.Tfeśtikaopowstaniuzapisek ośw.WojciechuwBrzewnowie.TeostatniezapiskimogływedługJ.Wentypowstać tylkowmiejscukultu,czyliwGnieźnie,skądzostaływywiezionedoCzech.

Z.B.JarosławWenta er lehnte sie strikt ab und erklärte unter anderem, „dass es bisher niemandem gelungen ist.“ über die Arrangements von Z. Kozłowska-Budkowa und Gerard Labuda hinauszugehen“18. J. Wenta akzeptierte, dass es möglich war, dass die Aufzeichnungen von Korbejsko-Hersfeld erreicht waren Gemeinsam mit den Kaplänen von Dobrawa polieren. Darüber hinaus widersetzte sich die Geschichte dieser Ansicht über die Existenz des Richeza-Jahrbuchs und lehnte auch die These von D. Tfeśtika über die Entstehung der Notiz ab Ausbildung des Heiligen Wojciech in Brzewnów. Diese letzten Notizen könnten nach J. Wentyp erstellt worden sein nur in der Kultstätte, also in Gniezno, von wo aus sie in die Tschechische Republik verbracht wurden.

18 J.Wenta,Koncepcjamemoratywno-liturgic%nafunkcjonowama%apisek wtablicypaschalnejasprawaRocznika Rpchecp,[w:]Venerabiles,nobilesethonesti.StudiaędziejówspołeczeństwaPolskiśredmo-meacnej.Praceofiarowane ProfesorowiJanuszowiBiemakomwsiedemdziesiątąrocznicęurodzinic%ter-dvjestopiecioleciepracynaukowej,Toruń 1997,s.567

18 J.Wenta, Das Konzept der Erinnerung und Liturgie mit einem funktionalen Apisek in der Ostertafel der Fall des Jahrgangs Rpchecp, [in:] Venerabiles, nobilesethonesti. Studien zur Geschichte der mittel-mittleren polnischen Gesellschaft Der siebzigste Geburtstag von Professor Janusz Biemak ist der fünfte Jahrestag seiner wissenschaftlichen Arbeit, Toruń 1997, S. 567

Powinowactworocznikówczeskichipolskich

Ponadstuletniebadaniazaowocowaływprawdziewspaniałymiiciekawymihipote- zami,nadaljednakjesteśmydalecyodwyjaśnieniaipoznaniapoczątkówrocznikówpol- skich.Niewątpliwienajtrudniejszymzagadnieniemjestwyjaśnienienajstarszychpowiązań pomiędzyrocznikamipolskimiiczeskimi.Dowymianyzapisekmiędzyobugałęziami rocznikówdochodziłokilkakrotnieidlategoniezwykletrudnoustalićczasikierunek zapożyczeń.Trudnojestnawetwytypowaćzapiski,któremogłybyćprzedmiotem zapożyczeniamiędzyobugałęziamiroczników.

Affinität tschechischer und polnischer Jahrgänge

Über ein Jahrhundert Forschung hat zu einigen wunderbaren und interessanten Hypothesen geführt. Wir sind jedoch noch weit davon entfernt, die Anfänge des Polnischen zu erklären und zu kennen Am schwierigsten ist es zweifellos, die ältesten Zusammenhänge zu erklären zwischen polnischen und tschechischen Jahrgängen Jahrgänge fanden mehrfach statt, weshalb es äußerst schwierig ist, Zeitpunkt und Richtung zu bestimmen Lehnwörter Es ist schwierig, überhaupt die Notizen auszuwählen, die das Thema sein könnten Anleihen zwischen beiden Zweigen der Jahrgänge.

GdyporównamydwanajważniejszeodpisyRocznikakapitulnegokrakowskiegodawnegc tj.RocznikdawnyiRocznikkapitułykrakowskiejzzapiskamiannalistycznymiKronikiKos- masa,toodrazuwyodrębnimywspólnągrupęzapisek,zktórychażsześćdotyczy bezpośredniolubpośredniośw.Wojciecha,adwie -PięciuBraciMęczennikówiBole- sławaChrobrego:

Wenn wir die beiden wichtigsten Exemplare des Old Krakow Chapter Yearbook vergleichen d.h. Jahrbuch des Alten Jahres und Jahrbuch des Krakauer Kapitels mit Notizen aus den annalistischen Chroniken von Kos - Masse, dann werden wir sofort eine gemeinsame Gruppe von Noten unterscheiden, von denen sechs betreffen direkt oder indirekt der heilige Adalbert -Fünf Brüder Märtyrer und Leiden- RuhmChrobry: